ABC Gminnej Pomocy Publicznej

Pomoc publiczna, która niezmiennie od lat wywołuje szereg pytań i wątpliwości, prawdopodobnie w największym stopniu obciąża organy gminne, które mają z nią do czynienia na wielu płaszczyznach aktywności, m.in. przy: podatkach lokalnych (zwolnienia i ulgi podatkowe), ulgach w spłacie należności cywilnoprawnych, dotacjach na ochronę zabytków, dotacjach środowiskowych, oświacie, gospodarce nieruchomościami, czy ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Wątpliwości zgłaszane przez pracowników organów gminnych dotyczą przy tym nie tylko kwestii złożonych i skomplikowanych, ale bardzo często tych fundamentalnych związanych np. z definicją pomocy publicznej, procedurami stosowanymi przy udzielaniu pomocy, sprawozdawczością z udzielonej pomocy publicznej, czy też jak w ostatnim czasie ? zmianami dokonanymi przez Komisję Europejską.

Cel szkolenia:

Celem szkolenia jest położenie nacisku na fundamentalne kwestie związane z pomocą publiczną, w szczególności w kontekście bieżących zmian, które Komisja Europejska wprowadziła od dnia 1 stycznia 2024 r.

1. Definicja pomocy publicznej w oparciu o art. 107 ust. 1 TFUE - problemy z ustalaniem definicji pomocy publicznej w praktyce gminnej.

• Komunikat KE dotyczący definicji pomocy publicznej.
• Kiedy mamy do czynienia z przedsiębiorcą?
• Czy do wszystkich przedsiębiorców mają zastosowanie przepisy pomocowe?
• Czy i kiedy rolnik jest przedsiębiorcą i beneficjentem pomocy publicznej?
• Czy każda ulga/zwolnienie/dotacja dla przedsiębiorcy jest pomocą publiczną? Kiedy nie stanowi pomocy publicznej?
• Kto przesądza o istnieniu lub braku pomocy publicznej? Jak należy potraktować oświadczenie przedsiębiorcy o braku pomocy publicznej?
• Czy wynajmującego/wydzierżawiającego który wnioskuje o ulgę/zwolnienie/dotację należy traktować jako przedsiębiorcę i stosować przepisy o pomocy publicznej?
• Czy do kościoła/parafii należy stosować przepisy o pomocy publicznej?
• Jak badać wpływ na konkurencję i wymianę handlową w UE? Jak należy rozumieć rynek lokalny?
• Rodzaje działalności nie wywierające wpływu na konkurencję i wymianę handlową w UE (brak pomocy publicznej).
• Czy wsparcie dla ZOZ (np. szpitala, przychodni) jest pomocą publiczną?
• Czy gmina może być beneficjentem pomocy publicznej?
• Czy do klubu sportowego mają zastosowanie przepisy o pomocy publicznej?
• Czy zwolnienia i ulgi w zakresie gospodarki komunalnej (PSZOK, odpady, woda-ścieki, transport, kluby sportowe, kultura) należy rozpatrywać jako pomoc publiczną?
• Czy zawieszenie działalności gospodarczej wpływa na status przedsiębiorcy i przepisy pomocowe?
• Czy pomoc publiczna wystąpi w przypadku upadłości lub likwidacji przedsiębiorcy?

2. Przegląd pomocy publicznej w poszczególnych sferach aktywności gminy (podatkowej oraz niepodatkowej)

• Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych (art. 67a, 67b oraz 67d Ordynacji podatkowej).
• Zwolnienia z podatku od nieruchomości i podatku od środków transportowych.
• Różnicowanie stawek podatku od nieruchomości i podatku od środków transportowych.
• Pomoc w formie zwolnienia z podatku od nieruchomości / rolnego / leśnego dla Zakładów Pracy Chronionej.
• Pomoc w formie zwolnienia z podatku od nieruchomości / rolnego / leśnego dla centrów badawczo - rozwojowych.
• Pomoc w sektorze rolnictwa:
  • ulga inwestycyjna w podatku rolnym,
  • zwolnienie i ulga z tytułu nabycia gruntów,
  • zwrot części podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego w produkcji rolnej.
• Ulgi w spłacie należności cywilnoprawnych (art. 59 ustawy o finansach publicznych).
• Ulgi w spłacie niepodatkowych należności budżetowych o charakterze publicznoprawnym (art. 64 ustawy o finansach publicznych).
• Ulgi w spłacie kosztów egzekucyjnych (ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji).
• Ulgi w spłacie kar pieniężnych (art. 189k KPA).
• Pomoc publiczna (de minimis) w dotacjach celowych gmin (na podstawie uchwał rad gmin) oraz środkach pozyskiwanych przez gminy z NFOŚiGW, WFOŚiGW i marszałków województw) na finansowanie środowiska i gospodarki wodnej (art. 403 Prawa ochrony środowiska)
• Dotacje udzielane przez gminy na obszarach Specjalnych Stref Rewitalizacji (ustawa o rewitalizacji).
• Dotacje celowe udzielane spółkom wodnym przez gminy w oparciu o uchwały podejmowane na podstawie art. 443 ustawy - Prawo wodne.
• Dotacje udzielane przez gminy spółdzielniom socjalnym (ustawa o spółdzielniach socjalnych).
• Dotacje na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru (art. 81 i 82 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami).
• Pomoc stanowiąca rekompensatę z tytułu realizacji usług w ogólnym interesie gospodarczym (UOIG) - pomoc dla Miejskich Przedsiębiorstw Komunikacji.
• Dofinansowanie kosztów kształcenia młodocianych pracowników jako pomoc de minimis (art. 122 ustawy - Prawo oświatowe).
• Pomoc w zakresie gospodarki nieruchomościami (ustawa o gospodarce nieruchomościami)
  • Ustawa z 26.05.2023 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym, ustawy o społecznych formach rozwoju mieszkalnictwa, ustawy o gospodarce nieruchomościami, ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych oraz niektórych innych ustaw.
  • Nowy Dział VIa ustawy o gospodarce nieruchomościami - żądanie sprzedaży nieruchomości na rzecz użytkownika wieczystego (tzw. przepisy epizodyczne dotyczące roszczenia o sprzedaż nieruchomości gruntowej na rzecz jej użytkownika wieczystego) - uchwała rady gminy, ustalanie ceny nieruchomości gruntowej, pomoc de minimis).
  • Zmiany w zakresie ustawy o gospodarce nieruchomościami (ustalanie ceny nieruchomości gruntowej, dopłata do wartości nieruchomości, pomoc de minimis).
• Pomoc udzielania w oparciu o ustawę o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

3. Procedura udzielania pomocy na przykładzie Ordynacji podatkowej (art. 67a i 67b) - jaki wpływ mają nowe przepisy o pomocy de minimis obowiązujące od 1 stycznia 2024 r.?

• Czy każda ulga jest pomocą publiczną?
• W jakich przypadkach ulga nie stanowi pomocy publicznej?
• Jak powinien wyglądać kompletny wniosek o pomoc?
• Jak postąpić z niekompletnym wnioskiem podatnika (brak informacji, niekompletne informacje, nieprawdziwe informacje)?
• Kiedy pozostawić wniosek bez rozpatrzenia, a kiedy odmówić udzielenia pomocy?
• Kiedy ulga jest pomocą de minimis? Kto o tym decyduje?
• Kto przesądza o rodzaju pomocy publicznej? Organ czy podatnik?
• W jakiej kolejności oceniać wniosek podatnika (kwestie pomocowe czy ?ważny interes podatnika?)?
• Czy umorzenie zaległości podatkowych z urzędu może stanowić pomoc publiczną?
• Na jakie przepisy należy się powołać w podstawie decyzji o udzieleniu pomocy?
• Kto w przypadku spółki cywilnej powinien wypełnić Formularz informacji (spółka, wspólnik)? Na kogo wystawić zaświadczenie o pomocy de minimis? Kto jest beneficjentem pomocy (spółka, wspólnik, podatnik)?
• Jak potraktować małżeństwo przy współwłasności nieruchomości? Kto jest beneficjentem pomocy? Od kogo żądać informacji? Na kogo wystawić zaświadczenie o pomocy de minimis?
• Orzecznictwo NSA i WSA w kwestii pomocy publicznej w ramach ulg w spłacie zobowiązań podatkowych.

4. Procedura udzielania pomocy de minimis oraz pomocy de minimis w rolnictwie w prawie krajowym (odpowiednie formularze, zaświadczenia o pomocy de minimis z uwzględnieniem unijnych zasad pomocy de minimis

• Formularz informacji przedstawianych przy ubieganiu się o pomoc de minimis (rozporządzenie RM z 29.3.2010 r.) - najczęstsze błędy i problemy przy wypełnianiu i ocenie:
  • wypełnianie formularza w przypadku spółek cywilnych i spółek osobowych,
  • ocena powiązań pomiędzy przedsiębiorcami w kontekście tzw. ?jednego organizmu gospodarczego?,
  • trudna sytuacja ekonomiczna i sprawozdania finansowe za okres 3 lat - kiedy i od kogo należy wymagać?
  • pomoc otrzymana na te same koszty kwalifikowane (prawidłowo wypełniona tabela).
• Formularz przy ubieganiu się o pomoc w rolnictwie i rybołówstwie (rozporządzenie RM z 11.6.2010 r.)
• Formularz informacji przedstawianych przy ubieganiu się o pomoc de minimis na UOIG (załącznik nr 2 rozporządzenia RM z 29.3.2010 r.)
• Zaświadczenie o pomocy de minimis i pomocy de minimis w rolnictwie.
  • w jakim terminie powinno zostać wydane zaświadczenie?
  • jak ustalać dzień udzielenia pomocy na potrzeby zaświadczenia o pomocy de minimis?
  • korygowanie zaświadczeń o pomocy de minimis (przyczyny, terminy, sposób wykonania).
  • wydawanie zaświadczeń w przypadku spółek cywilnych i spółek osobowych.

5. Nowe rozporządzenie Komisji Europejskiej nr 2023/2831 z 13 grudnia 2023 r. dotyczące pomocy de minimis na lata 2024 - 2030.

• Nowy limit pomocy de minimis.
• Zmiana metodologii obliczania 3-letniego limitu pomocy de minimis.
• Zmiana w sektorze transportu towarów (kwestie limitu oraz nabycia środków transportowych).
• Obowiązek wprowadzenia centralnego rejestru pomocy de minimis.

6. Nowe rozporządzenie Komisji Europejskiej nr 2023/2832 z 13 grudnia 2023 r. dotyczące pomocy de minimis w ramach UOIG na lata 2024 - 2030.

• Nowy limit pomocy de minimis.
• Zmiana metody obliczania 3-letniego limitu pomocy de minimis.
• Obowiązek wprowadzenia centralnego rejestru pomocy de minimis.
• Zakres nowego rozporządzenia w zakresie usług w ogólnym interesie gospodarczym (UOIG).

7. Nowe programy pomocy de minimis obowiązujące latach 2024 - 2030. Konieczność zmiany / dostosowania obowiązujących uchwał do nowych przepisów de minimis.

• Jakie przepisy pomocowe należy zawrzeć w programie pomocy de minimis?
• Wzory przepisów pomocowych do zastosowania w gminnych programach pomocy de minimis według szablonu przepisów pomocowych opracowanego przez UOKiK.
• Najczęstsze uchwały dotyczące pomocy de minimis przyjmowane przez gminy:
  • zwolnienia z podatku od nieruchomości,
  • różnicowanie stawek podatku od nieruchomości,
  • ulgi w spłacie należności cywilnoprawnych,
  • dotacje celowe przeznaczone na finansowanie środowiska i gospodarki wodnej (uchwały rad gmin m.in. ws. wymiany źródeł ogrzewania, modernizacji kotłowni, instalacji kolektorów słonecznych, ogniw fotowoltaicznych, likwidacji przydomowych oczyszczalni ścieków, utylizacji odpadów zawierających azbest) - co powinno się znaleźć w uchwale i gdzie podlega ona zgłoszeniu?
  • dotacje na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru.

8. Szczegółowe zagadnienia dotyczące pomocy publicznej w rolnictwie.

• Problem przekroczenia krajowego limitu pomocy de minimis w rolnictwie zgodnie z SRPP - jak postępować w takich przypadkach.
• Ulga z tytułu zakupu ziemi - jak ustalać dzień udzielenia pomocy de minimis i wykazywać w sprawozdaniach z pomocy rolniczej, z jakiego dnia przyjmować kurs euro?
• Czy w przypadku sprawozdań z pomocy w rolnictwie istnieje możliwość sporządzania sprawozdań z udzielonej pomocy w przypadku wydania decyzji dla kilku osób?
• Uchwały dotyczące usuwania odpadów rolniczych, siatki i sznurka do owijania balotów, opakowań po nawozach i typu Big Bag pochodzących z działalności rolniczej - co powinno się znaleźć w uchwale i gdzie powinna zostać ona zgłoszona?
• Jak należy obliczać limit pomocy u rolnika, który jednocześnie prowadzi inną działalność (np. usługi transportowe, handel)?

9. Pomoc regionalna w ramach zwolnień z podatku od nieruchomości od 1 stycznia 2024 r. do 31 grudnia 2026 r.

• Nowelizacja ogólnopolskiego programu pomocy regionalnej dla gmin (Rozporządzenia Rady Ministrów z 9.01.2015 r.) będącego podstawą uchwał gminnych.
• Konstruowanie gminnych uchwał podatkowych przewidujący pomoc regionalną na nowych zasadach w latach 2024 - 2026.
• Aktualne intensywności pomocy regionalnej, obszary na jakich nie można w ogóle udzielać pomocy regionalnej i przyjmować programów pomocy regionalnej.
• Jak odróżnić tzw. ?obszary a? i ?obszary c? oraz ?inwestycję początkową? od ?inwestycji początkowej na rzecz nowej działalności gospodarczej??
• Jak powinien postąpić organ podatkowy, który uzna że naruszono warunki uprawniające do zwolnienia?
• Jak ustalić dzień udzielenia pomocy w przypadku zwolnień podatkowych?

10. Zasady przeliczania wartości pomocy publicznej na Ekwiwalent Dotacji Brutto (EDB)

• Dlaczego i w jakich przypadkach należy przeliczać wartość pomocy na EDB?
• Zasady ustalania stopy referencyjnej, stopy dyskontowej, marży oraz tzw. ratingu.
• Stop bazowa dla Polski w 2024 r. i jej wpływ na przeliczanie wartości pomocy publicznej na EDB w formie rozłożenia na raty i odroczenia terminu płatności.
• Jak postępować w przypadku niedotrzymania układów ratalnych i terminów odroczenia? Jak korygować zaświadczenia o pomocy de minimis i sporządzone wcześniej sprawozdania?

11. Aplikacja ?SHRIMP 2? służąca do sporządzania sprawozdań z pomocy publicznej - najczęstsze problemy przy pracy z aplikacją.

• Użytkownicy główni i pomocniczy-koordynatorzy aplikacji SHRIMP 2.
• Sporządzanie sprawozdań z udzielonej pomocy.
• Składanie informacji o nieudzieleniu pomocy / Usuwanie informacji o nieudzieleniu pomocy w aplikacji SHRIMP 2.
• Korekta sprawozdań w aplikacji SHRIMP 2 (zmniejszenie wartości pomocy, zwrot pomocy przez beneficjenta).
• Generowanie zaświadczeń o pomocy de minimis w aplikacji SHRIMP 2.
• Generowanie raportów o pomocy publicznej / pomocy de minimis udzielonej konkretnemu beneficjentowi / beneficjentom.

12. Sprawozdawczość rolnicza z udzielonej pomocy publicznej oraz pomocy de minimis w rolnictwie i rybołówstwie (System Rejestracji Pomocy Publicznej)

13. Co należy uwzględnić w wykazie pomocy publicznej podawanej do publicznej wiadomości (art. 37 ust. 1 pkt 2 lit. g ustawy o finansach publicznych)?

14. Kontrole NIK w zakresie pomocy publicznej udzielanej przez gminy - analiza dotychczasowych wyników

15. Pytania i odpowiedzi.